Każdy, kto interesuje się tematem zdrowego odżywiania, z pewnością słyszał o piramidzie zdrowego żywienia.
Jest to schemat odżywiania przedstawiony w sposób graficzny, który stosowany na co dzień ma nam zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie. Zakłada on, że u podstawy znajdują się produkty, które powinniśmy spożywać w największej ilości w ciągu dnia.
Im wyższe szczeble piramidy tym danych produktów należy spożywać mniej. Na przestrzeni lat piramida ta ulegała wielu modyfikacjom. Co istotne, znajduje ona spore grono zwolenników, a także przeciwników.
Jak w praktyce wygląda stosowanie się do jej zaleceń i jak należy ją interpretować?
Twórcami polskiej piramidy żywienia są specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia.
Pierwsza z nich została opublikowana w 1995 r. i była ona odwzorowaniem piramidy opublikowanej 3 lata wcześniej przez USDA (The United States Department of Agriculture).
Wraz z rozwojem nauki pojawiały się nowe i zaktualizowane formy.
Do tej pory była ona kierowana do osób dorosłych, jednakże od 2016 r. pojawiają się wersje zarówno dla dzieci jak i osób starszych.
Piramida żywienia jest przydatną wskazówką przy dokonywaniu zdrowych wyborów żywieniowych.
Z założenia jest ona skierowana do większości społeczeństwa, a na jej podstawie bazują najpowszechniejsze zalecenia dietetyczne.
Piramidę należy interpretować od podstawy po jej wierzchołek. Na samym dole znajdują się produkty, które powinny stanowić fundament żywienia.
Co ciekawe przez ostatnie lata to właśnie to miejsce ulegało największym zmianom. Początkowo w tym miejscu znajdowały się produkty zbożowe (1995). Zmiana nastąpiła wraz z pojawieniem się piramidy w 2009 r. Wtedy na podstawie została umieszczona aktywność fizyczna, a dopiero nad nią zboża i jego produkty.
W 2019 zmianie uległa jej nazwa na — Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Przełomem okazało się wtedy umieszczenie nad aktywnością fizyczną warzyw i owoców.
Natomiast zboża znalazły się w niej dopiero na trzecim szczeblu od dołu. Wzorując się na tej z 2019 r., na ostatnich szczeblach znajdują się kolejno: nabiał i jego przetwory; mięso, ryby oraz rośliny strączkowe; produkty tłuszczowe.
Istotną kwestią jest również boczna ścianka piramidy, która odnosi się do innych korzystnych dla zdrowia nawyków. Zakłada ona regularne picie wody, ograniczenie słodzenia i solenia, włączanie do diety ziół i przypraw. Zaleca ona również picie kawy oraz herbaty ze względu na bogactwo polifenoli i innych substancji o działaniu bioaktywnym.
Schemat żywienia, jaki proponuje piramida, jest bardzo ogólny. Nie każdy będzie w stanie stosować się do jej zaleceń.
Piramida bowiem nie uwzględnia schorzeń i dolegliwości, przy których należy wyeliminować pewne produkty np. gluten, nabiał czy też niektóre alergeny.
Podstawowa wersja nie spełnia również potrzeb osób, które wykluczają z diety produkty odzwierzęce.
Co ciekawe dopiero Niemieckie Stowarzyszenie Wegetarian stworzyło schemat piramidy specjalnie dla wegetarian.
Polski IŻŻ niestety do tej pory nie zaproponował piramidy dla tej grupy osób.
Za kontrowersyjne można uznać umieszczenie niektórych produktów, takich jak rośliny strączkowe bardzo blisko wierzchołka piramidy. Oznacza to, że nie powinno się ich spożywać w zbyt dużych ilościach.
Nie jest to do końca prawdą, gdyż stanowią one bardzo dobre źródło białka roślinnego oraz szereg wartościowych składników odżywczych, a także błonnika. Ograniczanie ich z pewnością nie jest korzystne dla naszego zdrowia.
W 2020 r. IŻŻ wydał zupełnie odmienione zalecenia żywieniowe. Do tej pory bazował on głównie na piramidzie, jednakże obecna forma, w której są one prezentowane, przybrała formę tzw. talerza zdrowia.
W jego przypadku zalecane do spożycia produkty są przedstawiane w proporcjach, w jakich powinny znaleźć się na talerzu. Jego największy obszar powinny zajmować warzywa z owocami. ¼ talerza stanowią produkty zbożowe (węglowodanowe), a
kolejną ¼ produkty białkowe. Do talerza zdrowia są dołączone dodatkowe zalecenia, które mają za zadanie kształtować zdrowe nawyki żywieniowe.
W opinii dietetyka, piramida ta jest czymś, co pomaga zobrazować prawidłowy sposób odżywiania.
Jest to pewnego rodzaju drogowskaz dla osób, które do tej pory nie wiedziały jakie produkty są wartościowe i korzystne dla zdrowia. Pomaga ona również mniej więcej nakreślić proporcje spożywanych produktów. Nie jest to jednak schemat bez wad. W przypadku osób, u których zalecane jest włączenie zindywidualizowanego planu żywieniowego, piramida ta może się zupełnie nie sprawdzić.
Bywa również, że może ulec całkowitemu odwróceniu. Dlatego z pewnością nie sprawdzi się ona u każdego, lecz może stanowić pewnego rodzaju sugestię żywieniową.
Artykuł służy wyłącznie w celach informacyjnych. Nie ma on na celu udzielania porad lekarskich, pielęgniarskich i nie może zastępować porad lekarskich, pielęgniarskich ani żadnych specjalistycznych porad medycznych. Wszelkie dolegliwości i objawy należy skonsultować z lekarzem.
Komentarze (0)